Weblog verkeersmaatregelen.nl

feb 14

Geplaatst door: Peter Veringmeier
dinsdag 14 februari 2017 15:56 

Zorg voor veiligheid is een kerntaak van de overheid. Indien risicovolle (wegen)bouwprojecten worden voorgedragen voor vergunningverlening, dient de gemeente zich ervan te verzekeren dat de veiligheid van de omgeving van een bouwwerk gewaarborgd is.

Hijsongeval Alphen aan de Rijn

Op 29 juni 2016 heeft de Onderzoeksraad voor de Veiligheid het rapport ‘Hijsongeval Alphen aan de Rijn’ gepubliceerd. Tijdens hijswerkzaamheden vielen op 3 augustus 2015 twee hijskranen om, die samen met het brugdek terecht kwamen op de naastgelegen woningen en winkelpanden. De materiële schade was enorm en als bij wonder vielen er geen slachtoffers. De Onderzoeksraad is nagegaan hoe de hijsklus is voorbereid en uitgevoerd en keek daarbij ook hoe betrokken partijen invulling gaven aan hun taken en verantwoordelijkheden.

De Onderzoeksraad beveelt aan dat in de aanbestedingsprocedures voor bouwprojecten in stedelijk gebied omgevingsveiligheid als gunningscriterium wordt opgenomen en in contracten nader wordt gereguleerd.

Reactie minister Blok

Op 22 december 2016 heeft de minister voor Wonen en Rijksdienst zijn reactie op het rapport 'Hijsongeval Alphen aan de Rijn' aan de Tweede Kamer doen toekomen. In zijn reactiebrief gaat de minister in op de aanbevelingen van het rapport en geeft hij een overzicht van de acties die in gang zijn gezet.

Veiligheid integraal vastleggen

De minister is het met de Onderzoeksraad eens dat een goede contractuele vastlegging van de verantwoordelijkheid voor de omgevingsveiligheid van groot belang is. Omdat de borging van omgevingsveiligheid samenhangt met de borging van de veiligheid van de werknemers op de bouwplaats, ligt het in de rede te werken naar een situatie dat beide vormen van veiligheid integraal wordt vastgelegd in contracten. Hij zal in overleg treden met het bouwbedrijfsleven om de omgevingsveiligheid in de standaardbepalingen van de DNR 20111, UAV 20122 en UAV-gc 20053 te laten opnemen.

1. De Nieuwe Regeling 2011, Rechtsverhouding opdrachtgever – architect, ingenieur en adviseur (DNR 2011)
2. Uniforme administratieve voorwaarden voor de uitvoering van werken en van technische installatiewerken 2012 (UAV 2012)
3. Uniforme Administratieve Voorwaarden voor Geïntegreerde Contractvormen 2005 (UAV-gc 2005)

Omgevingsveiligheid als gunningscriterium

De minister is van mening dat het meenemen van de omgevingsveiligheid bij aanbestedingen in de bouw in stedelijk gebied gewenst is. Hij constateert dat opdrachtgevers hiervoor al de mogelijkheden hebben en dat het wettelijk vastleggen hiervan niet nodig is. Wel zal de rijksoverheid door middel van voorlichting aandacht besteden aan dit onderwerp. Dit zal gebeuren door PIANOo. Op de website van PIANOo zal aandacht worden besteed aan eisen voor omgevingsveiligheid, zodat partijen worden gestimuleerd deze in de toekomst vaker toe te passen bij aanbestedingen.

Man botst op 20 oktober 2016 op het Westplein in Utrecht op een tijdelijke rijbaanscheiding waardoor zijn auto is gekanteld -foto Koen Laureij

PIANOo biedt nu al uitgebreide informatie over het opstellen van gunningscriteria en selectiecriteria. Hiernaast biedt PIANOo een handreiking Gezond en veilig werken bij publieke opdrachten aan. Deze gaat in op gezond en veilig werken in het algemeen, in alle fases van een opdracht. Later dit jaar vult PIANOo deze informatie aan met specifieke informatie over omgevingsveiligheid bij bouw- en infra-opdrachten.

Afwegingskader omgevingsveiligheid

De minister is in overleg gegaan met de Vereniging Bouw- en Woningtoezicht Nederland (VBWTN). Uit dit overleg is naar voren gekomen dat gemeenten behoefte hebben aan een afwegingskader bij de beoordeling van omgevingsveiligheid. Mede naar aanleiding van het kraanincident in Alphen aan de Rijn is door de VBWTN daarom zelf al het initiatief genomen om een document voor de beoordeling van de omgevingsveiligheid op te stellen. Onderdeel van dit document zal ook een afwegingskader zijn voor het eisen van een veiligheidsplan. De VBWTN wil graag dat dit document een verwijzing krijgt in het nieuwe Besluit Bouwwerken Leefomgeving (of de daarbij behorende ministeriële regeling) dat volgens planning in 2019 in werking treedt.

Straatveger trekt 24 oktober 2016 op de Vlamingstraat een steiger omver in Gouda- foto Josh Walet

De gemeente Den Haag en Aboma presenteerden op 27 oktober 2016 tijdens het VBWTN-jaarcongres de Handreiking Omgevingsveiligheid, zowel aansluitend op de regelgeving als op de bouwpraktijk. Deze Handreiking geeft gemeenten een uniform instrument in handen om de omgevingsveiligheid goed te organiseren, te borgen en uit te voeren.

Omgevingsveiligheid in contracten

De Regeling Omgevingsrecht stelt in artikel 2.2.6 dat uit het oogpunt van het voorkomen van onveilige situaties en het beperken van hinder tijdens het bouwen: een veiligheidsplan als bedoeld in artikel 8.7 van het Bouwbesluit 2012 moet worden opgesteld. Het toetsen van aanvragen op omgevingsveiligheid is hierin geen nieuwe taak. Het gaat om eisen die nu al in de hoofdstukken 1 en vooral afdeling 8.1 van het Bouwbesluit 2012 staan, die ook na de inwerkingtreding van de ‘Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen’ van toepassing zijn en blijven, ook op vergunningsvrije bouwwerken! Bij de toetsing of een bouwplan omgevingsveilig is, maakt de ‘brede’ omgevingsveiligheid deel uit van het integrale beoordelings- en afwegingskader.

Voor GWW-werken zorgen artikel 5 en artikel 6 van de Wegenverkeerswet in samenhang met artikel 5 en artikel 10 van de Arbowet voor afdoende wettelijke borging.

Wil jij weten hoe je omgevingsveiligheid kan borgen tijdens de uitvoering van (wegen)bouwprojecten? Volg dan onze leergang 'VBLC-specialist Contractvorming'. VBLC staat voor Veiligheid, Bereikbaarheid, Leefbaarheid en Communicatie. Tijdens deze leergang leer je de borgingsprincipes kennen gedurende 2 afzonderlijke cursussen met een studieduur van in totaal 4 dagen. Je leert om op basis van de beste prijs-kwaliteitverhouding (Beste PKV, voorheen EMVI) de VBLC-maatregelen vast te leggen in diverse overeenkomsten. Deze plannen vormen de basis om op eenduidige wijze een project te kunnen calculeren, uitvoeren, inspecteren en handhaven. De leergang bestaat uit twee cursussen:

1. Veel bestekschrijvers zijn onbekend met verantwoordelijkheden en aansprakelijkheden met betrekking tot dit onderwerp. Ik zie te vaak niet eenduidige, tegenstrijdige en/of overbodige bepalingen in gunningscriteria en bestekken. Tijdens onze 2-daagse cursus ‘VBLC in bestekken’ leer je een vertaling te maken voor tijdelijke verkeersmaatregelen vanuit paragraaf 30 lid 4 van de UAV 2012 in een GWW-bestek (aanleg, onderhoud, infra, groen, e.d.).
2. Om de Veiligheid, Bereikbaarheid en Leefbaarheid tijdens de uitvoering van (wegen)bouwprojecten te kunnen borgen is goede planvorming onontbeerlijk. In onze 2-daagse cursus TO2 ‘VBLC in kwaliteitsborgingsplannen’ leer je hoe je de VBLC-maatregelen kan borgen in een Bouwveiligheidsplan, een Veiligheids- en Gezondheidsplan, een Kwaliteitsplan en in een VBLC-plan. Je leert wat de verschillende doelen zijn die je met een deze plannen kan bereiken en hoe je ze inhoudelijk invulling geeft.

Veiligheidsladder

Per 1 juli 2016 is NEN beheerder van de ‘Veiligheidsladder’. Deze veiligheidsladder legt sterk de nadruk op de veiligheidscultuur binnen een organisatie. NEN heeft als ambitie, om samen met de verschillende sector(en), het systeem door te blijven ontwikkelen naar een integrale veiligheidsaanpak, waarbij de Veiligheidsladder is afgestemd per sector. Het doel van de Veiligheidsladder is bij te dragen aan het veiligheids- en gezondheidsbewustzijn in bedrijven. De Veiligheidsladder is daarmee aanvullend op ‘systeemnormen’ zoals ISO 45001 (OHSAS) en VCA. De ladder verdeelt het veiligheidsbewustzijn en -gedrag over vijf treden. Hoe meer verantwoordelijkheid, reflectie en investeringen in veiligheid vanzelfsprekend onderdeel zijn van de organisatie, hoe hoger de score. De score wordt bepaald op basis van achttien bedrijfskarakteristieken, waaronder medewerkersbetrokkenheid, competentie, training en incidentenmelding.

Bij ProRail telt de score van de veiligheidsladder zelfs mee in de gunning, hoewel de ladder toeziet op het bedrijf en niet op het project. Aan elke trede is een vast percentage gunningsvoordeel verbonden, dat op kan lopen tot 10%. ProRail is een speciaal sectorbedrijf dat werkt met erkenningsregelingen. Daarom is hun aanpak niet zonder meer toe te passen bij aanbestedende diensten.

In de toekomst komt er mogelijk ook een minimumeis (geschiktheidseis) op basis van de veiligheidsladder.

Bouwers van Nederland

De ‘Bouwers van Nederland’ (opdrachtgevers en opdrachtnemers) hebben Leidende Principes opgesteld om de samenwerking te verbeteren in het kader van de Marktvisie. Een van de 5 thema’s is ‘EMVI 2.0, de concurrentie is gebaseerd op de juiste variabelen’. Hierin is afgesproken om veiligheid niet als variabele voor concurrentie te gebruiken, omdat het ongewenst is dat inschrijvers onevenredige (veiligheids)risico’s op zich nemen. Het opnemen van gunningscriteria om de veiligheid te stimuleren, wordt daarom afgeraden. Alle inschrijvers moeten veilig werken en de aanbesteder wil een goedkopere maar minder veilige aanbieding niet gunnen. Dan blijft natuurlijk wel de wens om een iets duurdere maar veiligere werkwijze te kunnen honoreren of in te kunnen grijpen tijdens de uitvoering van de opdracht.

De marktvisie sluit dus (nog) niet aan op het advies van de Onderzoeksraad en de acties die minister Blok heeft uitgezet. De leidende principes van Topoverleg Bouw zijn echter nog in ontwikkeling en kunnen daarom nog wijzigen.

De bouwwereld is zich wel bewust van zijn verantwoordelijkheid voor de omgevingsveiligheid. Bewuste Bouwers is een stichting die als hoofddoel heeft om het imago van de bouwsector te verbeteren door omgevingsmanagement toe te passen als borgingselement. Op een positieve manier stimuleren ze om een bouwplaats een goede uitstraling te geven naar de omgeving.

De Stichting Bewuste Bouwers organiseerde samen met de gemeente Utrecht en Royal HaskoningDHV op 21 februari een BLVC-café met als thema 'Omgevingsveiligheid rondom de bouwplaats'. De bijeenkomst vond plaats in Alphen aan den Rijn, waar de gemeente inging op de impact van het hijsongeluk en wat er in twee jaar is veranderd. Uit het onderzoek kwamen de volgende conclusies:

• Veiligheid van de omgeving is een blinde vlek voor alle partijen
• De aannemers hadden de complexiteit onderschat
• De aannemers hadden geen proces van integrale risicobeheersing
• De gemeente had als opdrachtgever en vergunningverlener geen aandacht voor veiligheid van de omgeving

Terugkijkend op de vele ongelukken die de afgelopen decennia in de bouwwereld zijn gebeurd kwam de inleider tot de volgende conclusie:

• We werken met een versnipperd bouwproces
• Er is een beperkt regulerend vermogen
• Er is geen regie in de keten

De volgende contractuele verbeterpunten kwamen naar voren:

• Doe aan risicomanagement
  • Eis altijd een BLVC-plan
  • Eis bij risico’s met een kleine kans, maar met grote gevolgen een bouwveiligheidsplan
• Schrijf een onafhankelijke toetsing voor op risico’s met een grote impact
• Laat veiligheidsdocumenten altijd ter acceptatie aanbieden
• Indien er een TIS-keurmerk* wordt gevraagd, toets hier dan ook op de uitvoering hiervan

* Technische Inspectie Services (TIS) is een keurmerk voor de B&U-en de GWW-sector. Met TIS toetst men de bouwkwaliteit en het voldoen aan het Bouwbesluit.

Opdrachtgever kregen de volgende leerpunten mee:

• Hou een vooroverleg tussen opdrachtgever en vergunningverlener
  • Blijf hierbij kritisch, ook al betreft het een collega-ambtenaar
• Hou de regie op risicomanagement door de keten
• Betrek bij werkzaamheden met een hoog risicoprofiel de veiligheidsregio en vergunningverlener door het houden van een integraal veiligheidsoverleg
• Beheers risico’s met een kleine kans, maar met een groot gevolg
• Informeer de bestuurlijk verantwoordelijke wethouder bij risicovolle werkzaamheden

Tot slot nog enkele aandachtspunten vanuit de publiekrechtelijke rol:

• Doorbreek het dilemma wie verantwoordelijk is voor omgevingsveiligheid
  • Meerderheid projecten betreft externe projecten
  • Privatisering bouw- en woningtoezicht
  • Vergunningsvrije activiteiten zijn niet zonder risico
• Neem een bouwveiligheidsplan mee in een omgevingsvergunning
• Hou toezicht bij risicovolle werkzaamheden

Genoeg aandachtspunten om mee aan de slag te gaan. Het is aan jou om hier elke keer weer bij stil te staan!