De weginspecteur zorgt voor veiligheid en doorstroming. Daarvoor rijdt hij het hele land door, in zijn pick-up. Rijkswaterstaat zet ook ruim 30 weginspecteurs op de motor in, zodat ze er ook bij moeilijk bereikbare incidenten op tijd bij zijn. Jaarlijks legt een weginspecteur gemiddeld 65.000 kilometer af. Dat is meer dan 300 keer van Amsterdam naar Maastricht. Maar wat doet hij eigenlijk precies?

Concreet heeft de weginspecteur de volgende taken:

• veiligheidsmaatregelen treffen
• zorgen voor vlotte doorstroming
• verkeer omleiden
• berging regelen
• schadeherstel en opruimen
• informeren van weggebruikers
• toezicht houden op strooiacties

In 1 oogopslag zien wat weginspecteurs doen, wat ze daarvoor nodig hebben en met wie ze samenwerken? Download de infographic ‘De weginspecteur’ (PDF, 846.6 kB).

Meer informatie over de taken van weginspecteurs vind je op de website van Rijkswaterstaat. Ook de video 'Achter de schermen van een weginspecteur' geeft een goed beeld van het dagelijkse werk.

15 weginspecteurs uit het hele land delen sinds 17 juni 2015 via Twitter updates over hun belevenissen op de weg. Zij delen berichtjes en foto’s van wat ze op de weg meemaken.

Het beveiligen van een incident op autosnelwegen is de primaire taak van de weginspecteurs van Rijkswaterstaat. Weginspecteurs zijn na een incident (bijvoorbeeld ongeval) snel ter plaatse om een incident te beveiligen.

Ze zetten de weg fysiek af tussen het aankomende verkeer en het gaande incident met hun gele pick-up. De weginspecteur plaatst met zijn zwaailampen aan zijn dienstauto 'fend-off'. Hierbij wordt de dienstauto schuin op de af te sluiten rijstroken geplaatst.

Dit is een positie waarbij de dienstauto zo schuin en breed mogelijk op een rijstrook wordt geplaatst, ter afscherming van het incident. De neus van de auto wijst daarbij naar de richting waar het verkeer moet passeren. Ter ondersteuning zet de weginspecteur ook de DRIP op zijn auto aan met een pijl erin die naar een rijstrook wijst. De DRIP (Dynamisch Route Informatie Paneel) is het bord waar de weginspecteur ook tekens of tekst in kan zetten.

De weginspecteur loopt hierna achter zijn pick-up over de rijbaan om met 6 verkeerskegels de rijstrook af te zetten.

Vervolgens laat de hulpverlener via de verkeerscentrale een rood kruis plaatsen op de matrixborden en plaatst op de overgebleven rijstroken een snelheidsbeperking. Zo kunnen hulpverleners en bergers veilig hun werk doen.

Meer informatie over wat de weginspecteur doet bij incidenten vind je op de website van Rijkswaterstaat.

De matrixborden boven wegen van Rijkswaterstaat gaan geregeld op rood. De bedoeling is dat er dan niet op dat weggedeelte wordt gereden, omdat daar hulpverleners of wegwerkers lopen.

De weg lijkt soms vrij te zijn, maar een rood kruis wordt alleen gebruikt als er echt wat aan de hand is. Bijvoorbeeld wanneer er iemand met pech op het wegdek staat, of wanneer er een hulpdienst dringend langs moet. Ook wanneer wegwerkers of hulpverleners op de naastgelegen rijstrook aan het werk zijn worden rijstroken afgekruist. Daarnaast worden tijdens dichte mist of gladheid voor de veiligheid vaak spitsstroken afgekruist.

Rijkswaterstaat heeft hierover een video op Facebook geplaatst.

Matrixborden zijn een prachtige uitvinding in een land met een druk verkeersnet, maar dan moeten mensen zich er wel aan houden natuurlijk.

Het rode kruis wordt vaak genegeerd. Gemiddeld is bijna twee keer per week wel een officiële melding van het negeren van een rood kruis, maar in werkelijkheid gebeurt het nog veel vaker. Rijkswaterstaat deed in 2013 onderzoek op de A1 bij Beekbergen en de A12 tussen Bunnik en Ede. Op die locaties (die volgens Rijkswaterstaat representatief zijn voor de rest van het land) reden gemiddeld 1.500 weggebruikers per maand door ondanks de rode kruizen. "Als die twee trajecten representatief zijn, negeren automobilisten jaarlijks 200.000 tot 250.000 keer rode kruizen", zegt hoogleraar Verkeer Bert van Wee van de TU Delft.

Volgens VID-woordvoerder Patrick Potgraven zijn de cijfers nog maar 'het topje van de ijsberg'. "Op onze camera's zien wij dat overal in het land rode kruizen worden genegeerd, ook bij wegwerkzaamheden en ongevallen."

Tussen maart en augustus 2011 zijn er niet minder dan 2.300 bekeuringen uitgedeeld voor dit vergrijp. In 2013 heeft de politie ten minste 3.800 bekeuringen uitgedeeld. In de eerste 6 maanden van 2015 zijn al weer 400 bekeuringen uitgedeeld. Driekwart van deze automobilisten negeerde rode kruizen bij ongevallen, pechgevallen of werkzaamheden. Een kwart van de bestuurders reed op een spitsstrook, terwijl die gesloten was.

”Mensen worden steeds assertiever”, zegt Stefanie Overdijk van Rijkswaterstaat. "Dat zie je in wachtkamers van artsen bijvoorbeeld ook. Ze hebben geen zin meer om te wachten. Maar soms wordt het té assertief. Ambulancepersoneel wordt lastiggevallen en men rijdt dus gewoon over wegen waar niet gereden mag worden."

"Het gebeurt inderdaad dat weggebruikers bewust rode kruizen boven rijstroken negeren." zo laat RWS-woordvoerder Gertske de Bruijn weten. "Het komt ook voor dat weggebruikers onbewust de rode kruizen hebben genegeerd. Zij gaven aan dat ze niet goed genoeg hadden opgelet en het te laat in de gaten hadden. Misschien zijn mensen meer met andere dingen bezig dan autorijden. Met de navigatie of de telefoon, bijvoorbeeld." Hoe vaak dit gebeurt wordt niet gemeten. "Het is heel belangrijk dat weggebruikers alert zijn op de rode kruizen, deze staan er niet voor niets."

Er is geen verklaring voor die toename, zegt hij. "De laatste jaren zijn de auto’s al opvallender gemaakt, met fellere strepen. Ook worden de rode kruizen boven de weg sneller aangezet, om aan te geven dat mensen niet meer op die baan mogen rijden." Waarom er dan toch meer ongelukken zijn gebeurd, is volgens hem speculeren. Weginspecteur Rogier Kemerling heeft in een video van RTL Nieuws wel een verklaring.

Besef is weg

Probleem is volgens de ANWB en verkeerskundigen dat het rode kruis sinds de komst van spitsstroken niet alleen meer wordt gebruikt voor gevaarlijke situaties, zoals wegwerkzaamheden of het beschermen van een ongeluksplek. "Het rode kruis had van origine de betekenis 'hallo, er is iets ergs aan de hand", verklaart Ad Vonk van de ANWB. "Maar als je als automobilist constateert dat er eigenlijk nooit iets aan de hand is op de afgesloten spitsstrook waar jij naast rijdt, dan vervalt dat besef."

De ANWB en de Verkeersinformatiedienst (VID) stellen dat het rode kruis haar kracht verloren heeft door het veelvuldig gebruik bij spitsstroken. Ook hoogleraar Verkeer Van Wee benadrukt dat vluchtstroken voor de komst van de spitsstroken niet massaal werden misbruikt. "Een aso die je via de vluchtstrook inhaalde, zag je bij wijze van spreken alleen in programma's als Blik op de Weg."

Ongeveer 1 op de 10 weginspecteurs, die na een ongeval op de snelweg de plek afzet, is in 2014 zelf aangereden tijdens werk, zo blijkt uit gegevens van Rijkswaterstaat.

Verkeerskundige Ruud Hornman van de Nationale Hogeschool voor Toerisme en Verkeer noemde die aantallen schokkend en schrikbarend. "Als het zo doorgaat, zal het aantal verkeersdoden weer stijgen."

Rijkswaterstaat laat weten dat er in 2014 op verschillende plekken in Nederland van de ongeveer 250 weginspecteurs 21 voertuigen zijn aangereden. Opvallend is dat vier van deze incidenten binnen 2 weken tijd in de maand juli plaatsvonden. Vanaf half juni 2015 zijn er in 5 weken al weer 3 wagens van weginspecteurs geramd door onoplettende automobilisten. Zondag 19 juli 2015 nog ramde een taxi op de A5 een wagen van Rijkswaterstaat.

In vergelijking met 2013 geeft 2014 een stijging van 40 procent, toen de teller op 15 incidenten bleef steken.

Bij de aanrijdingen zijn vorig jaar alleen veroorzakers gewond geraakt, onbekend is hoeveel dit er precies zijn. De weginspecteurs zelf hebben geen lichamelijk letsel overgehouden aan de ongelukken, maar de psychische impact is enorm. Een weginspecteur heeft hierover een blog geschreven op de website van Rijkswaterstaat. Ook de blog En dan gaat het even goed mis… geeft een duidelijk beeld van wat weginspecteurs te verduren hebben.

Op 29 oktober 2014 was de Zeeburgertunnel enige tijd in beide richtingen afgesloten omdat er een auto in de tunnel in brand stond. Toen de slagbomen opengingen om een politieauto te laten passeren, besloten enkele weggebruikers - ondanks de rode lichten boven de weg - ook hun weg te vervolgen. Een ongeduldige automobilist heeft daarbij een weginspecteur van Rijkswaterstaat aangereden. De weginspecteur hoefde gelukkig niet naar het ziekenhuis.

Bij alle incidenten van het afgelopen jaar liep alleen het wagenpark van Rijkswaterstaat schade op. En die schade is flink. Het merendeel van de betrokken voertuigen is total loss verklaard.

Weginspecteur Annemiek had in 2013 op de A67 minder geluk en werd bij de afhandeling van een incident aangereden bij het koppelen van een tekstkar aan haar bedrijfsvoertuig. Ze liep meerdere breuken op en het ergste was dat drie nekwervels werden verbrijzeld. Ze vertelt hier zelf over in een video van Omroep Brabant.

Ook zogeheten botsabsorbers, welke voor het beveiligen van wegwerkers worden ingezet, zijn meerdere malen aangereden. Op 23 oktober 2014 kwam op de A12 bij Woerden een 51 jarige wegwerker uit Tilburg om het leven toen een vrachtwagenchauffeur in botsing kwam met een botsabsorber. Een andere wegwerker was zwaargewond geraakt. Een vrachtwagen is op ze ingereden nadat hij een rood kruis had genegeerd. De truckchauffeur liep volgens de politie eveneens zware verwondingen op.

De regeringspartijen VVD en PvdA hebben op 30 oktober 2014 het kabinet opgeroepen om voor januari 2015 met een voorstel te komen om weggebruikers die rode kruizen boven de weg negeren harder aan te pakken. Ze deden dat in een debat in de Tweede Kamer over de begroting van het ministerie van Infrastructuur en Milieu voor 2015. Het is de partijen een doorn in het oog dat mensen vaak lak hebben aan rode kruizen. De overtreders veroorzaken hiermee veel gevaar voor wegwerkers en hulpdiensten, aldus de liberalen en sociaal-democraten.

Minister Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) wil de veiligheid van wegwerkers vergroten en gaat daarom automobilisten die rode kruizen boven de weg negeren harder aanpakken. In een brief van 11 december 2014 legt zij de te nemen maatregelen vast “Wie bij herhaling wordt betrapt komt er in dit nieuwe jaar niet meer vanaf met een bekeuring. Overtreders moeten naar de strafrechter waar de straffen veel zwaarder zijn”, zo stelt de minister.

Zwaarder straffen

Het negeren van een rood kruis is vanaf 1 januari 2015 aangemerkt als ‘hufterfeit’. Wie voor de eerste keer staande wordt gehouden voor het negeren van een rood kruis komt er vanaf met een boete van 230 euro. Automobilisten die voor de tweede keer of zelfs herhaaldelijk in de fout gaan moeten voor de strafrechter verschijnen. Zij riskeren een zwaardere straf zoals een rijverbod, op basis van het strafvorderingsbeleid ten aanzien van veelplegers in het verkeer van het Openbaar Ministerie.

Informatieborden

Rijkswaterstaat heeft vanaf 23 maart 2015 op veertig plekken langs trajecten waarvan bekend is dat er regelmatig rode kruizen worden genegeerd bebording geplaatst met een boodschap die gericht is op het tegengaan van dit onwenselijk gedrag van weggebruikers. Voor weggebruikers die niet begrijpen wat een rood kruis boven een rijstrook op de snelweg betekent staat de weinig verrassende tekst: Bij rood X: Rijstrook DICHT.

De borden staan langs de A1, A12, A20, A27, A28 en de A67. Op deze zes wegen zijn dertien trajecten uitgekozen, na overleg met de politie en op basis van eerder onderzoek in 2013. Met de borden hoopt Rijkswaterstaat de veiligheid van weginspecteurs, wegwerkers en hulpverleners te vergroten.

Dit is aanvullend op de maatregelen, zoals rijbaanscheidingen, botsabsorbers en pijlwagens, die Rijkwaterstaat al neemt om wegwerkers te beschermen tegen ongevallen.

Met Flister waarschuwen weginspecteurs weggebruikers voor gevaar

Rijkswaterstaat start vanaf 1 juni 2015 een experiment waarbij tien weginspecteurs automobilisten via het navigatiesysteem Flister kunnen waarschuwen bij pechgevallen en ongelukken.

De proef werkt als volgt. Weginspecteurs zetten hun auto diagonaal op de weg, maar vervolgens verzenden ze door een druk op een knop via het mobiele telefoonnetwerk locatiegegevens (GPS-coördinaten) naar het zogenoemde Flister-platform. Deze waarschuwing wordt opgenomen in de reguliere datafeed van NDW en ook in de NDW Open Data Service. Alle service providers en andere afnemers van deze datafeed kunnen de informatie gebruiken. Afhankelijk van het type app of navigatiesysteem krijgen weggebruikers een extra melding als ze daadwerkelijk het punt naderen.

Dat levert informatie aan navigatiesystemen en verkeers-apps met een abonnement op verkeersinformatie. Ook kan de informatie worden gebruikt door de radio. Rijkswaterstaat hoopt vooral op meer veiligheid tijdens de daluren. Bij een ongeluk of pechgeval ’s nachts, ontstaat vaak geen file die in de verkeersinformatie terecht komt, waardoor weggebruikers minder attent zijn op obstakels op de weg.

De proef zal in eerste instantie drie maanden gaan duren en wordt gehouden op (delen van) de A1, A6, A27, N50 en A28 in de buurt van Flevoland. Omroep Gelderland maakte een video over het nieuwe navigatiesysteem.

Tijdens het experiment wordt er onder andere gekeken naar de technische werking. Zo wordt onderzocht of de berichten tijdig binnenkomen en of de achterliggende systemen en processen goed werken. Ook wordt tijdens het experiment naar de reacties van weggebruiker gevraagd. Na drie maanden wordt bekeken of het nieuwe systeem daadwerkelijk heeft bijgedragen aan de veiligheid van de weginspecteurs en weggebruikers.

Proef Weginspecteurs mogen zelf bekeuringen uitdelen

Vanaf 2 februari 2015 loopt een experiment om in de regio Rotterdam acht weginspecteurs van Rijkswaterstaat een buitengewone opsporingsbevoegdheid toe te kennen (BOA status) ten aanzien van het negeren van een roodkruis en verkeerd vluchtstrook gebruik. Hiermee zal roodkruisnegatie in deze periode ook daar gehandhaafd kunnen worden door de weginspecteurs van Rijkswaterstaat. Zij kunnen de bon van 230 euro zelf uit schrijven. RTLNieuws maakte een video over weginspecteurs met een bonnenboekje.

Het experiment vindt plaats op de ruit van Rotterdam (A4, A13, A15, A16, A20 en A38).

Weginspecteur Jan van den Doel zal niet snel de achtervolging inzetten. "We zullen vooral proberen om overtreders staande te houden bij een wegafzetting. Daar gaan we hen aanspreken en beboeten. Mocht dat niet lukken, dan schrijf ik het kenteken op en krijgen ze de boete later." "En nee," benadrukt hij, "we krijgen echt geen bonus als we veel boetes uitschrijven."

Politie houdt vaker controles

Rijkswaterstaat heeft in overleg met de nationale politie de afspraak gemaakt dat de handhaving op het negeren van rode kruizen geïntensiveerd wordt. Tevens zijn beide partijen overeengekomen dat de handhaving van de maximumsnelheid bij wegwerkzaamheden wordt geïntensiveerd.

Het team verkeershandhaving van de landelijke politie heeft ongeveer vijftig personen beschikbaar en is daarmee lang niet zo groot als de snelwegpolitie ooit was. "We kunnen niet meer overal zijn," erkent projectleider Dick Wiese. "We opereren daar waar het gevaar het grootst is."

November 2014 nog werden op het knooppunt Amstel tientallen mensen bekeurd na het negeren van rode kruizen.

Het negeren van rode kruizen is ongeveer 30 automobilisten op 27 januari 2015 duur komen te staan. Door een ongeluk is de A10-Oost richting Amersfoort dicht bij de afrit Overamstel, maar tientallen automobilisten hadden hier geen boodschap aan. Circa dertig automobilisten die vanuit Utrecht op de A2 onderweg waren besloten op het knooppunt Amstel toch de A10 richting Amersfoort en Zaanstad op te rijden. Echt ver kwamen ze niet. Twee agenten hielden alle overtreders staande.

De bonnen worden meestal niet ter plekke uitgereikt, omdat het te gevaarlijk is om de achtervolging in te zetten. De handhavers noteren het kenteken en autotype, controleren of die gegevens kloppen bij de kentekenregistratie en zorgen dan dat de bekeuring thuis wordt bezorgd. Er wordt bij deze bekeuringen geen foto gemaakt.

Tijdens de afwikkeling van een ongeval op de A1 zijn maandag 29 juni 2015 op knooppunt Beekbergen bij Apeldoorn 92 bestuurders betrapt op het negeren van rode kruisen. "Menig automobilist reed de agenten bijna de vouwen uit de broek", zegt de politie. De parallelbaan richting Amersfoort was die namiddag in verband met een gekantelde vrachtwagen helemaal afgesloten. Voor de veiligheid van de hulpverleners waren de rode kruisen boven de snelweg aangezet, maar die werden massaal genegeerd.

Beelden meldkamer Rijkswaterstaat mogen niet gebruikt worden

De kruizen worden vanuit de centrale meldkamer van Rijkswaterstaat bediend. Daar zijn ook beeldschermen, waarop te zien is dat mensen doorrijden. Probleem bij de aanpak van overtreders zijn de privacy regels. Rijkswaterstaat mag niet zomaar kentekens aan de politie doorgeven en beelden mogen niet opgenomen worden. Daardoor ontspringen veel automobilisten dus de boete die op de overtreding staat.

Op 19 mei 2015 heeft minister Schultz van Haegen (Infrastructuur en Milieu) in een tweede brief aan de Tweede Kamer over verkeersveiligheid gereageerd op het verzoek van de heer Bashir, die voorstelde om 100 flitscamera’s verspreid door het land achter matrixborden te hangen die vastleggen wanneer iemand een rood kruis negeert en passeert.

De minister zet vraagtekens bij de juridische houdbaarheid van het voorstel. “Bij het opleggen van een boete of andere straf voor het negeren van een rood kruis is het van belang dat wordt vastgesteld of er geen sprake was van een rechtvaardigingsgrond (situatie ter plekke, overig verkeer etc.). Het is de vraag of dit is vast te stellen aan de hand van “flitscamera’s”. Een camera kan immers slechts een klein deel van de rijstrook zien (maximaal 50 meter na een bord).

Ook zouden, om na te gaan of er sprake is van een rechtvaardigingsgrond voor het negeren van een rood kruis bij het CJIB alle foto’s/beelden handmatig moeten worden uitgelezen; bij automatisch uitlezen wordt namelijk niet geconstateerd of er sprake is van een rechtvaardigingsgrond.

Dit kost veel capaciteit. Daarnaast zie ik nog een aantal andere praktische bezwaren. Doordat de camera’s een beperkt bereik hebben, wordt het overgrote deel van de rijstroken niet gecontroleerd. Ook moeten de camera’s communiceren met het rode kruis. De camera mag immers alleen overtredingen constateren op het moment dat het rode kruis aanstaat. Dit is een ingewikkelde constructie die storingsgevoelig is. Tenslotte moet de weg worden afgesloten op het moment dat de camera’s achter de borden worden bevestigd. Dit gaat ten koste van de doorstroming. Zeker indien het de bedoeling is om de camera’s steeds op andere plekken te hangen.

Omdat al veel maatregelen worden genomen om het negeren van een rood kruis tegen te gaan, wil de minister de uitkomst van de vermelde maatregelen eerst afwachten alvorens ze eventueel aanvullende maatregelen neemt.

Gedragsverandering weggebruikers

Marcel Oerlemans, Officier van Dienst bij Rijkswaterstaat reageert in een video van Omroep Brabant op de genomen maatregelen en ziet ook een belangrijke rol weggelegd bij de weggebruiker, die vooral door de voorruit moet blijven kijken en zich niet moet laten afleiden.

Rijkswaterstaat heeft vanaf 23 maart 2015 op veertig plekken langs trajecten waarvan bekend is dat er regelmatige rode kruizen worden genegeerd bebording geplaatst met een boodschap die gericht is op het tegengaan van dit onwenselijk gedrag van weggebruikers.

In een weblog vraag ik me af hoe effectief deze borden zijn en of ze geen precedentwerking oproepen.

Ik ben ook heel benieuwd naar jouw mening. Plaats jouw commentaar, tips of vragen alsjeblieft in het commentaarveld onder de blog, zodat we er allemaal van kunnen leren.

Ik heb groot respect voor weginspecteurs, die dag in dag uit klaar staan om te zorgen dat wij veilig over rijks wegen kunnen blijven rijden. Dat dit niet zonder gevaar is, bleek maar weer eens op 15 juni op de A1, toen voor de zoveelste keer in korte tijd een weginspecteur slachtoffer werd van een aanrijding.

Het verbaast me dan ook dat deze koene ridders na zoveel ongevallen nog steeds met hun gele pick-up de weg op gaan en hun eigen veiligheid met beperkte middelen in de waagschaal leggen.

Gelden er voor weginspecteurs andere veiligheidsnormen?

In een weblog ga ik hier dieper op in.